Akü ile ilgili bir çok kavram, teknoloji ve kısaltma mevcut. Bu kavramların bir çoğu ya bilinmiyor, ya da yanlış kullanılıyor. Bu yazıda merak edilen kavramlar, kısaltmalar ve teknolojiler ile ilgili açıklamalara ulaşabilirsiniz.

AGM

Açılımı Absorbent Glass Mat olan AGM, “emdirilmiş cam elyaf” anlamına gelmektedir. Kuru akü olarak da bilinen AGM aküler, içerisindeki fiberglas mat sayesinde kurşun asit aküdeki sülfürik asidi hızla emerek akü içerisindeki plakların dökülmesini önler. Uzun kullanım ömrüne sahip AGM aküler yüksek emniyetli ve yüksek performanslı kullanım sağlar. Bu aküler performans kaybı olmadan defalarca şarj – deşarj olabilmektedirler. 

Air Mix

“Hava Karıştırma” anlamına gelen Air Mix, kurşun asit akülerde şarj sırasında oluşan asit katmanlaşmasını önlemek için kullanılan bir sistemdir. Bu sistem şarj anında hücrelerin içine hava basılmasıyla hücrelerdeki elektroliti karıştırarak elektrolitin homojen hâle gelmesini sağlar ve elektrolitin tabakalaşmasını önler. Air Mix, akünün şarj süresini azaltır ve şarj verimliliğini artırır.

Alev Tutucu Filtre

Alev tutucu filtre, akü içerisindeki gazların dışarı çıkmasına izin veren fakat alevin aküye girmesini önleyen gözenekli yapıda bir filtredir. Genellikle polietilen veya polipropilen malzemeden üretilirler. İkincil patlama önleme önemlerindendir. Akü içerisinde basınçlı gaz birikmesini önleyecek şekilde tasarlanırlar.

Aktif Malzeme (Aktif Madde)

Aktif malzeme, akü enerjisi için gereken kimyasal reaksiyonun gerçekleşmesini sağlar. Bu madde; hücre boşaldığında elektrik enerjisi üretmek için kimyasal olarak reaksiyona girer, şarj işlemi sırasında orijinal durumuna geri döner. Çeşitli kimyasallardan oluşmuş bir karışımdır, bir hücrenin iki elektrotunun veya aralarındaki elektrolitin kimyasal olarak aktif bileşenidir. Aktif malzeme, akünün kapasitesini belirler.

Alt Bağlantı

Aküyü araca takabilmek için akü kutusunun alt kısmında tasarlanmış tutucu tırnaklardır. Alt bağlantı tipleri; tutucu tırnakların yapısına göre B00, B01, B03, B13 gibi evrensel kısaltmalarla ifade edilmektedir. 

Amper (Amp, A)

Tam bir elektrik devresindeki bir iletken kesiti üzerinden saniyede geçen elektrik yükü miktarıdır. Amper, bir elektrik iletkenindeki elektron akış hızının veya akımın bir ölçü birimidir. Sembolü “A”dır. 1 amper akım, bir saniyede iletkenin belirli bir noktasından geçen 1 Coulomb elektrik yükünü temsil etmektedir. Akülerin marş akım (CCA) değerleri de amper birimiyle ölçülmektedir. 

Buşon

Buşon, akünün şarjı sırasında hücre içerisinde oluşan hidrojen gazının dışarıya atılmasını sağlayan plastikten üretilmiş bir elemandır. VRLA tip akülerde, akü içerisindeki basınç değerinin belirli bir aralıkta kalmasını sağlayan valfli buşonlar kullanılır.

CCA (Soğuk Marş Akımı)

Açılımı Cold Cranking Amps olan CCA, Soğuk Marş Akımı olarak tanımlanır ve araç motorunu çalıştırabilmek için gereken, aküden çekilebilecek maksimum akımı belirtir. Bu değer; 12 volt bir akünün en az 7,2 volt’luk bir voltajı korurken -18 oC (0oF) sıcaklıkta 30 saniye boyunca iletebileceği akımı ifade eder ve birimi amper (A)’dir. 

Havanın soğumasıyla birlikte akünün aracı çalıştırabilmesi için daha fazla enerji iletmesi gerekir. Sıcaklık derecesi düştükçe enerji gereksinimi daha da artar. Araca uygun olmayan veya yeterli CCA değerini karşılamayan bir akünün kullanılması, gereken enerjinin temin edilememesine bu nedenle de  aracın çalışmamasına sebep olur. Akünün motor başlatma gücü, bu değer ile doğru orantılı olduğu için CCA değeri soğuk iklimlerde sıcak iklimlere göre daha fazla önem kazanmaktadır.

Çevrim Ömrü

Akülerin çevrim ömürleri, onların kullanım sürelerini de ifade etmektedir. Çevrim, akünün belirli bir deşarj derinliği seviyesine kadar deşarj olduktan sonra tam şarj edilmesidir. Buradaki ömürse, aküde gerçekleşen doldurma – boşaltma sayısıdır. Çevrim ömrü, bir akünün performans kaybetmeden önce tamamlayabileceği şarj ve deşarj döngülerinin sayısıdır. Bu döngü sayısı aküden alınan kapasiteye (deşarj hızı ve deşarj derinliğinin bir fonksiyonudur), çalışma sıcaklığına, akünün teknolojisine ve şarj yöntemine bağlıdır.

Derin Deşarj

DoD (açılımı: depth of discharge) olarak da gösterilen Derin Deşarj, akünün tüm enerji kapasitesini boşaltacağı tam deşarj durumuna kıyasla akünün toplam kapasitesinin kesri veya yüzdesidir. Derin Deşarj; akünün performansını, kapasitesini ve ömrünü kaybetmeden güvenle kullanılabileceği faydalı kapasiteyi belirtir. Bu değerin altına inilmesi durumunda akünün çevrim ömrü (şarj – deşarj döngüsü sayısı) azalır.

EFB

Açılımı Enhanced Flooded Battery olan EFB, Start-Stop teknolojisine sahip araçlarda kullanıma uygun, geliştirilmiş sulu tip akülerdir. Güçlendirilmiş iç yapıları sayesinde, standart sulu tip akülere göre daha uzun çevrim ömrü ve yüksek şarj alma özellikleri bulunmaktadır. EFB aküler, daha yüksek performans ve uzun süreli kullanım için Start-Stop özelliği olmayan araçlarda da tercih edilebilmektedir.

Elektrolit

Elektrolit, bir hücrenin katodu ve anodu arasında (artı kutuptan eksi kutba) iyon (elektrik yüklü parçacık) taşıma mekanizmasını sağlayan ortamdır. İçeriği saf su ve sülfürik asit olabilir. Akünün kullanım yerine ve çeşidine göre elektrolit içerisindeki bu saf su ve sülfürik asit oranı değişiklik gösterir. Yoğun elektrolite sahip akülerde üretilen voltaj yüksek olsa da akü ömrü daha kısa olur. 

Endüstriyel Akü

Endüstriyel amaçlı alanlarda kullanılan, starter akülere göre farklı voltaj ve kapasite değerlerindeki akülerdir. Traksiyoner, Stasyoner, VRLA gibi kullanım amacına göre farklılaşan türleri vardır. Düzenli olarak bakımları gerçekleştirildiğinde uzun ömürlü ve yüksek çevrime sahip akülerdir. 

Hotmelt

Holtmelt, fiziksel olarak sertleşen bir termoplastik yapıştırıcı türüdür. Boncuk tutkal olarak tanımlanmaktadır. Isıtıldığında sıvı hale gelir ve eriyik halde uygulanır. Uygulandıktan sonra kurutma işlemi gerektirmez ve soğuduktan sonra hızlı bir şekilde mukavemet kazanır. 90 oC sıcaklığa dayanaklıdır. Bu yapıştırıcının kullanılmasıyla akülerde vibrasyon (titreşim) dayanımı artmıştır. Ayrıca çevre dostu bir üründür.

Hücre

Akü içerisindeki bir hücre, voltaj ve akım üretmek için kullanılan elektrolit ile ayrılmış tek bir katot ve anodu ifade eder. Araba aküleri, her biri 2,1V olan altı hücre içerir.

Izgara

Akü içerisinde elektrik akımını ileten ana alaşımı kurşun olan iskelettir. Bu iskelet üzerine kimyasal reaksiyonun gerçekleşmesini sağlayan özel karışımlı aktif malzeme sıvanarak plaklar elde edilir. 

İndikatör

Bazı aküler üzerinde yer alan ve renk değişimlerine göre akünün şarj durumunu belirten göstergedir.  İndikatörde görülen yeşil renk akünün tam şarjlı olduğunu, siyah renk akünün deşarj olduğunu ve şarj edilmesi gerektiğini belirtir; gösterge renksiz ise akünün ömrünün bittiğini ifade eder. İndikatörün renksiz veya siyah olması durumunda akü ve araç servise kontrol ettirilmelidir. 

Kapalı Sistem Kapak

Tam kapalı sistemlerde kullanıcı tarafından aküye dışarıdan müdahale edilemez. Böylece kullanıcı tarafından yapılabilecek yanlış müdahaleler önlenmiş olur. Kapalı Sistem Kapaklar bakım gerektirmez ve yüksek oranda güvenlidirler. Aküden dışarıya su ve asit sızması gerçekleşmez, darbe ve titreşime karşı dayanıklılık sağlarlar.

Kapasite

Bir akünün kapasitesi, akünün depolayabildiği veya belirli koşullar altında aküden çekilebilen enerji miktarıdır. Amper saat (Ah) ile ifade edilir. Amper saat, akım ile deşarj süresinin saat cinsinden çarpılmasıyla elde edilen bir ölçü birimidir.  En yaygın kullanılan starter aküler, 60Ah ve 72Ah değerlerindedir. 

Korozyon

“Kalıcı sülfatlaşma” olarak da adlandırılan korozyon, akü içerisindeki elektrolitin farklı bir madde ile reaksiyona girmesi sonucu aşındırıcı etki göstermesidir. Akünün uzun süre şarj almadan bekletilmesi veya derin deşarj olması durumunda meydana gelir. Korozyon, aküde gerçekleşen kısa devre sonucu hücrenin deşarj olması veya akünün bir daha kullanılamayacak duruma gelmesiyle sonuçlanacak kalıcı hasarlara sebep olabilecek bir sorundur.

Kutupbaşı

Akülerde anot ve katot olmak üzere (bunlar + ve – uç olarak da adlandırılırlar) iki kutupbaşı vardır. Anot kutupbaşı (+ uç) pozitif akımın geldiği yerdir ve katot kutupbaşına (- uç) geri döner. Kutupbaşları; aküyü tek bir hücreye veya çeşitli hücrelere birleştirmek için kullanılan kontaklardır. Yüksek akım iletkenliği sağlayacak metallerden yapılırlar. Havadaki neme sürekli maruz kaldıklarından oksitlenebilirler. 

Labirent Buşon

Akülerde vibrasyon (titreşim) sonucu ortaya çıkabilecek sızıntıyı önlemek ve su kaybını azaltmak amacıyla kullanılan bir buşon çeşididir. 

Marş Basma Gücü

Marş basma gücü, Soğuk Marş Akımı (CCA) ile aynı anlama gelmekte, yani araç motorunu çalıştırabilmek için gereken, aküden çekilebilecek maksimum akımı ifade etmektedir. Marş basma gücü yüksek akü, aynı zamanda CCA değeri yüksek aküdür ve soğuk iklimlerde bu tip aküler tercih edilmelidir. 

Montaj Şekli

Akü seçimi kadar montaj şeklinin de hatasız bir şekilde gerçekleşmesi önemlidir. Doğru akü seçiminden emin olduktan sonra, eski akü çıkarılarak yenisi doğru bir şekilde yerleştirilir ve bağlantılar takılıp sıkıştırılır. Önce pozitif kablo bağlanır, ardından negatif kablo bağlanarak sıkıştırılır. Aşırı sıkıştırma sonucu kutup başları zarar görebileceğinden bu işlem dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.

Oksitlenme

Akü kutup başında kurşun metalinin oksijen ile kimyasal reaksiyona girmesi sonucu bu bölgelerin korozyona uğraması oksitlenme olarak adlandırılmaktadır. Kutup başları ve kıskaçlarının etrafındaki boşlukların nem ve diğer dış etmenler ile zamanla kimyasal tepkimeye girmesi sonucu oluşan bu durum aküden alınan akım gücünü düşürür, soğuk havalarda şarj sorunlarına sebep olur ve akü ömrünü azaltır.

Plak

Plaka da denilen, akü içerisindeki metal ızgara şeklindeki iskelet yapılara özel karışımlı aktif maddenin sıvandığı bileşendir. 

Redresör

Aküyü şarj etmekte kullanılan bir elektrik cihazıdır. Bir ya da daha fazla yarı iletkenden meydana gelen redresörler doğru akım (DC) kaynağıdırlar. Redresörlerin çıkış voltajları ve çıkış akımları elektronik olarak kontrol edilebilir. 

Seperatör

Negatif ve pozitif plaklar arasına yerleştirilen ve akü içerisindeki hücrelerin birbiriyle temas etmesini önleyerek aküde kısa devre olmasını engelleyen elemandır. Ayıraç olarak da adlandırılır. Aside karşı dayanıklı olan seperatörler; akü teknolojisine göre polietilen, cam elyaflı polietilen veya cam elyaf malzemeden üretilebilmektedir.

Start-Stop

Start-Stop sistemi, sıkça durulması gereken, yoğun trafik gibi durumlarda araç motorunun gereksiz yere çalışıp enerji tüketmesini önlemek amacıyla araç üreticileri tarafından geliştirilen bir sistemdir. Bu sistem ayrıca enerji tasarrufu da sağlar ve çevre dostu bir teknolojidir. Start-Stop sisteminin olduğu araçlarda kullanılan Start-Stop aküler, motor pasif olduğu halde marş motoru sayesinde akünün deşarj olmasını önler ve enerjinin geri kazanımı ile aküyü şarj edebilir. Bu aküler diğer akülere oranla daha fazla çevrim ömrüne sahiptir.

Stasyoner Aküler

Aküden sürekli bir şekilde düşük akım çeken endüstriyel akülerdir. Özellikle kesintisiz güç sistemlerinde sıkça tercih edilirler, elektrik kesintisi olması durumunda devreye girerler ve sistemi beslerler. Az bakım gerektirirler. Stasyoner aküler aynı zamanda sabit tesis aküsü olarak da adlandırılmaktadırlar.

Sülfatlaşma

Deşarj sonucunda sülfat kristallerinin elektrolitten ayrılarak plak (plaka) yüzeyine tutunması ve plakların gözeneklerini tıkaması ile sonuçlanan kimyasal bir olaydır. Bu korozyon durumu plakların enerji depolama kabiliyetini olumsuz etkiler.

Şarj Kabulü

Bir akünün; zaman, sıcaklık, şarj durumu ve şarj voltajı gibi parametrelere bağlı olarak tanımlanmış koşullar altında enerjiyi kabul etme ve depolama yeteneğidir.

Terminal Tipi

Aküyü belirli bir şarj cihazına veya enerjiye ihtiyaç duyan bir cihaza bağlamak için kullanılan elektrik kontaklarına verilen addır. Kullanım alanına ve yerine göre piyasada pek çok çeşidi bulunur.

Traksiyoner

Traksiyoner aküler, kapalı alanlarda kullanılan yükleme ve istifleme araçlarında kullanılacak şekilde tasarlanır. Bu akülerin her bir hücresinde 2 voltluk enerji üretilir. Akü kutusu ve kapakları sızdırmaya karşı tasarlanarak imal edilir, ayrıca asit ve darbelere dayanıklı olacak şekilde polipropilen malzemeden üretilir. Traksiyoner akülerin kapasiteleri yüksektir. Ayrıca düzenli bakımları yapıldığı takdirde ömürleri de uzundur.

Voltaj

Voltaj, bir elektrik devresinde iletkenin iki ucu arasındaki potansiyel farktan kaynaklanan gerilimdir. “Elektrik potansiyeli farkı” ve “gerilim” olarak da adlandırılmaktadır. Birimi volttur ve sembolü V’dir. Ölçümü voltmetre ile yapılmaktadır. Bir devrede serbest elektrik yüklerinin hareket etmesi ve elektrik akımının hareketinin gerçekleşmesi için gerekli bir kuvvettir.

VRLA

VRLA (Valve Regulated Lead Acid), kurşun asit akülerin bir çeşididir. Akü içerisinde serbest halde sıvı bulunmaz, kimyasal reaksiyon sonucu oluşan gazın neredeyse tamamı akü içerisinde kaldığından aynı zamanda çevreci bir aküdür. Asit veya su ilavesi gerektirmediğinden bakımsızdır. Asit sızdırma durumu gerçekleşmez. Halk arasında “kuru akü” olarak da bilinmektedir. VRLA’ların AGM ve JEL olmak üzere iki tipi mevcuttur.

Aküleri araştırırken ve kendinize uygun aküyü bulmaya çalışırken dikkat etmeniz gereken önemli teknoloji ve kavramları paylaştık. Dilerseniz akü alırken bize ulaşarak veya adresimizi ziyaret ederek danışmanlarımızdan da bu konuda yardım alabilirsiniz. Türkmen Grubu 2010 yılından beri Mutlu Akü Aydın Köşk bayiliğini devam ettirmektedir.

Aracınıza ve ihtiyaçlarınıza uygun geniş ürün skalasına sahip ve kalitesini ispatlamış mutlu akü, bütçenize uygun fiyatları ile Türkmen Grubu’nda. Satın alma kararını vermeden önce mutlaka bayimizi ziyaret etmenizi veya telefon ile ulaşarak bilgi almanızı tavsiye ederiz.

Telefon : 0530 513 5393Mail : info@turkmengrubu.com